Bloemrijke bermen en meer biodiversiteit
Waarom Sint-Truiden in mei al bermen maait en wat dat oplevert voor de natuur
Sint-Truiden start half mei met het maaien van bermen. Opmerkelijk, want het Vlaamse bermbesluit laat normaal pas maaien toe vanaf 15 juni. Toch kreeg het lokaal bestuur een afwijking van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), tot en met 2025. De reden? Het draagt bij aan méér biodiversiteit.
Tijdig maaien = meer bloemen én bijen
Door te maaien wanneer het gras op zijn hoogst en in bloei staat, en het maaisel af te voeren, verarmt de bodem. Dat klinkt misschien nadelig, maar net dat is nodig om bloemrijke soorten kansen te geven. Op voedselrijke gronden winnen de snelle groeiers zoals distels, netels en hoge grassen het namelijk van soorten als beemdkroon, knoopkruid of wilde marjolein.
Een goed maaibeheer verlaagt de voedingsstoffen in de bodem, waardoor tragere, bloemrijke soorten kunnen overleven. Die bloemen vormen dan weer een belangrijke voedselbron voor vlinders, bijen en andere insecten. Het resultaat? Bermen vol kleur én leven.
Wat met bloemenmengsels?
Bloemenmengsels lijken op het eerste gezicht een makkelijke oplossing, maar zijn dat zelden. Ze zorgen vaak maar één of twee jaar voor bloei, zeker op rijke bodems. Daarna verdwijnen de bloemen onder de druk van snelgroeiende soorten. Bovendien zijn deze mengsels vaak samengesteld met zaad dat niet van lokale herkomst is. Ze bevatten dus niet altijd de juiste soorten, en de herkomst ligt soms ver buiten Vlaanderen.
Wie duurzame bloemenrijkdom wil, investeert beter in een goed maaibeheer dan in het inzaaien van mengsels.
Minder net is soms beter
In het nieuwe maaibeheer is er ook aandacht voor het belang van “rommelhoekjes”. Niet elke berm hoeft perfect gemaaid te zijn. Stengels die blijven staan, vormen tijdelijke schuil- en voedselplekken voor insecten. Als alles tegelijk wordt weggemaaid, valt het volledige voedselaanbod tijdelijk weg. Daarom wordt er op brede bermen gewerkt met gefaseerd maaien: een deel maaien, een deel laten staan, zodat hergroei en bloei kunnen overlappen en insecten altijd voedsel vinden.
Ook rond paaltjes, verkeersborden en obstakels wordt niet langer alles piekfijn weggetrimd. Dat bespaart niet alleen werkuren, maar laat ook meer ruimte voor biodiversiteit.
Nieuwe kansen voor zeldzame soorten
Het maaibeheerplan houdt rekening met specifieke flora en fauna. Zo wordt bijvoorbeeld de berm in de Egovenstraat tussen 15 en 25 mei gemaaid om de zeldzame knautiabij te beschermen. Deze bij vliegt uitsluitend op beemdkroon, een plant die verdwijnt bij te laat maaien. Dankzij dit lokaal aangepaste beheer blijft dit zeldzame biotoop behouden, en vinden zelfs insectenspecialisten uit heel Vlaanderen hun weg naar Sint-Truiden.
Van vergraste berm naar ecologische hotspot
Fout maaien, zoals klepelen zonder afvoer van maaisel, leidt tot een dichte grasmat met ophoping van voeding en minder kieming. Door te maaien bij de eerste bloei en het maaisel af te voeren, komt er weer ruimte voor planten die graag wat minder voeding hebben. Zo verandert een monotone grasberm op termijn in een kleurrijke ecologische zone.
Niet maaien lijkt misschien natuurlijker, maar zonder beheer ontstaan snel ruige bermen waarin slechts een handvol, weinig gespecialiseerde soorten overleven. Veel van onze 400 inheemse bijensoorten hebben een voorkeur voor specifieke planten, net als vlinders zoals het oranjetipje dat vooral op kruisbloemigen voorkomt.
Nieuw plan op komst
Sint-Truiden werkt samen met Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (RLHV) aan een vernieuwd bermbeheerplan tegen 2026. Doel is om de ecologische waarde van de bermen in kaart te brengen en het maaibeheer nog beter af te stemmen. Waar dat kan, zal gewerkt worden met vrijwilligers, die met een korte opleiding zelf de waarde van een berm leren inschatten. Hiervoor wordt onder andere gebruik gemaakt van een bestaande tool van het Provinciaal Natuurcentrum.
Een visie met wortels
De basis voor dit beheer werd al in de jaren ’90 gelegd. Sint-Truiden was toen al een pionier in doordacht bermbeheer. In een landbouwstad met van nature voedselrijke bodems, versterkt door bemesting en stikstofdepositie, is bewust verarmen via maaien noodzakelijk om ruimte te maken voor kwetsbare soorten.
Vandaag zien we de eerste resultaten: op plekken waar al enkele jaren correct gemaaid wordt, verschijnen opnieuw soorten als beemdkroon, kruisbladwalstro, agrimonie en wilde marjolein. Sint-Truiden is op koers om van haar bermen weer bloeiende linten vol biodiversiteit te maken.
