Deze week gingen de opgravingen op de Groenmarkt van start. De onderzoekers verwachten er naar schatting zowat 3.000 skeletten aan te treffen. Langs de Onze-Lieve-Vrouwekerk lag er van de 11de tot de 17de eeuw namelijk een kerkhof, waar heel wat Truienaren hun laatste rustplaats vonden. Maar hoe gaan zulke opgravingen nu precies in hun werk?

Hoe gaan de archeologen te werk op de Groenmarkt?
Een archeologisch onderzoek zoals dat op de Groenmarkt gebeurt in lagen. Er wordt eerst 30 cm diep - tot net onder de bestrating - gegraven. In deze zone wordt vervolgens alles geanalyseerd, waarna opnieuw een gebied van 30 cm wordt opgediept, onderzocht, enzovoort, tot de natuurlijke bodem bereikt wordt.

Zijn de opgravingen op de Groenmarkt een routineklus?
Zeker niet. Het kerkhof op de Groenmarkt heeft minstens zeven eeuwen dienstgedaan. In die periode zijn er dikwijls graven ontruimd om plaats te maken voor nieuwe begravingen. Het is dus dikwijls wat puzzelwerk.

Wat gebeurt er als een skelet aangetroffen wordt?
Een skelet wordt na het vaststellen van de grafkuil volledig blootgelegd. Hierbij speuren de archeologen ook naar waardevolle objecten die belangrijke aanwijzingen kunnen bevatten, zoals aardewerk en juwelen. Eens het skelet geheel vrij ligt, wordt het gereinigd.

Welke dingen worden op het terrein meteen onderzocht?
Nadat het skelet gefotografeerd is, gaat een fysisch antropoloog ermee aan de slag. Hij of zij meet de omvang van het lichaam, beschrijft de begravingsvorm en speurt naar eventuele ziekteverschijnselen of andere afwijkingen.

En wat kunnen we hier dan zoal uit afleiden?
Op basis van de eerste inspecties kunnen al interessante dingen aan het licht komen. De afmetingen van het skelet vertellen bijvoorbeeld iets over de levensstijl, de leeftijd en het geslacht. De oriëntatie van een graf geeft op zijn beurt uitsluitsel over de geloofsovertuiging van de overledene en het type begraving onthult dan weer de sociale klasse van de persoon in kwestie.

Gaan de resultaten van het onderzoek de geschiedenis van de stad herschrijven?
Herschrijven is sterk uitgedrukt, maar het kan ons zeker veel bijleren over de stadsgeschiedenis. De historische bronnen zijn op dat vlak erg beperkt of inaccuraat. Hier biedt archeologie een grote meerwaarde. De ontdekking van veel skeletten met bepaalde afwijkingen kan bijvoorbeeld wijzen op een epidemie, periodes van conflict of andere historische gebeurtenissen. Daarnaast leert het ons ook meer over het dagelijkse leven en evoluties hierin doorheen de gebruikstijd van het kerkhof.

Moet je je zorgen maken als er mensen met veiligheidspakken gespot worden?
Neen hoor. De mensen met de pakken nemen DNA-stalen af van de skeletten. Dat doen ze door de kiezen te verwijderen. Dat is belangrijk voor het onderzoek naar onder meer familiebanden, historische migratie en bepaalde aandoeningen. Je hoeft zelf zeker geen besmetting te vrezen.

Gebeurt er nog iets met de skeletten eens ze de Groenmarkt verlaten hebben? 
Op bepaalde skeletten wordt nog verder onderzoek uitgevoerd. Het gaat dan onder andere om deskundige botanalyses en specifiek natuurwetenschappelijk onderzoek. Zo kunnen de archeologen nauwkeurigere uitspraken doen over bijvoorbeeld de omstandigheden waarin mensen geleefd hebben of de plaats waarvan ze afkomstig zijn.

En wat na het onderzoek?
Na het onderzoek wordt een skelet grondig gewassen, verpakt en vervolgens gestockeerd. Alle archeologische vondsten moeten immers bewaard blijven. Dat schrijft de wet zo voor. Op deze manier worden ze ook bewaard voor toekomstig onderzoek met nu nog moeilijk beschikbare technologieën.

Waar gaan de skeletten uiteindelijk naartoe?
Minder waardevolle vondsten zullen uiteindelijk ‘herbegraven’ worden in een zogenaamde knekelkuil. Andere skeletten en ontdekkingen zullen opgeslagen worden in een depot. Waar dat allemaal precies zal gebeuren, moet nog bekeken worden.

Meer info?